DE EX-POST MARKT
Het platform van Etpa onderscheidt zich als Nederlands toonaangevende marktplaats voor Ex-Post handel, erkend om zijn liquiditeit en aanhoudende groei. Met een opmerkelijke volumegroei van 111% Compound Annual Growth Rate (CAGR) van 2020 tot 2023 vergroot Etpa de handelsmogelijkheden en versterkt het de algehele marktefficiëntie. Marktdeelnemers hebben gezamenlijk meer dan 60 miljoen euro bespaard door Ex-Post handel op het platform van Etpa, wat het belang van Etpa voor de Nederlandse energiemarkt onderstreept. In deze whitepaper gaan we dieper in op de tastbare voordelen van Ex-Post handel en onderzoeken we de rol ervan bij het optimaliseren van de marktdynamiek en de resultaten voor deelnemers.
De Ex-Post markt
Ex-Post handel is een cruciaal marktmechanisme na levering dat marktdeelnemers in staat stelt om genomineerde posities aan te passen na levering, waardoor gecontracteerde energievolumes in lijn worden gebracht met het daadwerkelijke verbruik of de daadwerkelijke productie. Marktdeelnemers hebben de kans om hun onbalans te verhandelen voordat TenneT, de Nederlandse TSO, hen factureert. Ze hebben tot 9.30 uur op de dag na levering de tijd om de nodige correcties op hun posities aan te brengen. Ex-Post handel opereert binnen het bredere kader van de elektriciteitshandel naast de Day-Ahead en Intraday markten en minimaliseert de risico's en kosten die gepaard gaan met onbalans.
Ex-Post handel begrijpen
Onevenwichtigheden in elektriciteitsnetten vormen een grote uitdaging voor netbeheerders en marktdeelnemers, wanneer er een mismatch is tussen voorspeld en daadwerkelijk elektriciteitsverbruik of -productie. Als reactie hierop moeten Transmission System Operators (TSO's) zoals TenneT regelactiviteiten uitvoeren om de stabiliteit van het net te waarborgen. De regeltoestand (richting van de regeling) wordt door TenneT voor elke Programmatijdseenheid (PTE) bepaald.
TenneT regelt in elke PTE (96 per dag):
Reguleringstoestand 2
Reguleringstoestand 2 creëert een stimulans voor handel Ex-post omdat er een spread is tussen koop- en verkoopprijzen (dual pricing). Hieronder zie je een voorbeeld (24.01.2024) van de prijsladder die TenneT publiceert (tabel en PTU-grafiek).
Prikkel om Ex-Post te handelen
Ex-Post biedt een efficiënt mechanisme voor risicobeperking en kostenreductie met betrekking tot onbalansverrekening. Deze aanpak creëert een wederzijds voordelig scenario voor alle betrokken partijen en bevordert een win-winsituatie. De verkopende partij profiteert van een hogere prijs, terwijl de kopende partij een lagere prijs betaalt in vergelijking met wat TenneT zou factureren. De eerste tabel toont de uitkomst van de onbalansmarkt (met de waarden van PTE 41), terwijl de tweede tabel de uitkomst toont nadat twee marktpartijen een deel van hun onbalans hebben verhandeld via de Ex-Post markt.
|
ZONDER Ex-Post |
MP A |
MP B |
|
Onbalans |
+20 MWh |
-50 MWh |
|
Onbalans prijs |
Afbouwen: -264,36 EUR/MWh |
Verhoging: 2.499 EUR/MWh |
|
TenneT factuur |
20*- 264,36 = - 5.287,2 EUR (ontvangen door TenneT van MPA - vanwege de negatieve prijs) |
50*2.499= 124.950 (ontvangen door TenneT van MPB) |
|
Totale onbalanskosten |
Betaald: 5.287,2 EUR |
Betaald: 124.950 EUR |
|
MET Ex-Post |
MP A |
MP B |
|
Onbalans |
+20 MWh |
-50 MWh |
|
Ex-Post handel uitgaande van handel voor middenprijs (1.117,32 EUR/MWh) |
1.117,32*20 = 22.347,2 EUR (Ontvangen van BRP B) |
1.117,32*20 = 22.347,2 EUR (Betaald aan BRP A) |
|
Onbalans (vergeleken met E-programma + SST's) |
0 MWh (gecorrigeerd voor -20 MWh ETPA SST) |
-30 MWh (gecorrigeerd voor + 20 MWh ETPA SST) |
|
Onbalans prijs |
|
Ramping up: 2,499 EUR/MWh |
|
TenneT factuur |
Geen factuur |
30*2.499 = 74.970 EUR (dit wordt betaald door B aan TenneT) |
|
Totale onbalanskosten |
Ontvangen: 22.347,05 EUR |
Betaald: 22.347,2 + 74.970 = 97.317,2 EUR |
Ex-Post transacties op 24.01.2024
De transacties in de grafiek hieronder hebben plaatsgevonden op ons platform om de onbalans op leveringsdatum 24.01.2024 weg te werken.
Vergelijking van 2022, 20223 en 2024
Gevallen van Regulation State 2 komen steeds vaker voor en de bijbehorende spreads worden steeds extremer. De Ex-post markt biedt deelnemers de mogelijkheid om hun onbalans te verhandelen en de kosten tijdens deze Reg State 2 voorvallen te verlagen. De onderstaande grafieken bieden inzicht in de vergelijking van 2022, 2023 en 2024. Aangezien de gegevens voor 2024 slechts tot 11 augustus beschikbaar zijn, zijn ze op jaarbasis berekend om een schatting voor het hele jaar te geven.
Totale besparingen in 2022
Verken 2022 met de onderstaande bubbeldiagram om te zien hoe verschillende soorten bedrijven door het terrein navigeerden. De grafiek toont de verhandelde volumes en gerealiseerde besparingen per marktdeelnemer.
Conclusie
Door te profiteren van prijsspreidingen in Regulation State 2, maakt Ex-Post trading efficiënt risicobeheer en besparingen mogelijk. Naarmate deze gevallen vaker voorkomen, worden de strategische voordelen van Ex-Post trading voor het beperken van onevenwichtigheden en het verbeteren van de marktstabiliteit steeds duidelijker. Deze white paper onderstreept de kritieke rol van Ex-Post trading in het optimaliseren van de marktdynamiek en biedt inzicht in de impact en voordelen ervan.
.png?width=200&height=80&name=etpa-logo-color%20(1).png "etpa-logo-color (1)"){kind=logo}
